انواع روش­های آبکاری

• آبكـــاري الكتريكـــي (Electroplating)
• آیوندایزینگ (Anodizing )
• الكتروفورمينگ
• آبكاري بدون برق(Electroless platin)

1-آبكـــاري الكتريكـــي (Electroplating)

آبكاري الكتريكي رايج ترين نوع آبكاري، آبكاري الكتريكي است كه طي آن نمك فلزي فلـز ترسـيب شـونده در آب حـل شـده و از محلـول بدست آمده جريان الكتريسيته عبـور داده مـي­شـود. ايـن عمـل باعث خنثي شدن بار مثبت فلز محلول در قطـب منفـي و رسـوب آن روي شي پايه كه در كاتـد قـرار گرفتـه مـي­شـود . بـه ايـن ترتيب پوششي از فلز مورد نظر روي شي پايه كشيده مي شـود. در اين فرايند همچنين يونهـاي اكـسيژن و هيـدروژن موجـود در محلول در قطـب منفـي و مثبـت بـار خـود را از دسـت داده و بـه صورت حبابهاي گازي در كاتد و آند آزاد مي شوند.

روش آبکاری الکتریکی

2-آیوندایزینگ (Anodizing )

آیوندایزینگ، فرآيندي شبيه آبكاري رايـج بـا مواجهـات و مخاطرات مشابه است. در اين روش براي مقاوم سازي فلز، سـطح فلزات (معمولاً آلومينيوم) را با لايه اكسيد فلز پوشش مـي دهنـد. در اين روش شي پايه در آند قرار ميگيرد.

روش آبکاری آیوندایزینگ

۳ -الكتروفورمينگ

الكتروفورمينگ فرايندي شبيه آبكـاري اسـت كـه در آن شي پايه داخل قالب تحت عمليات ترسيب قرار مي گيرد. در گذشته اين روش در ساخت لوازم منزل مانند قاشق و چنگـال رواج داشـت ولـي بـا جـايگزيني متـدهاي نـوين صـنعتي كاربرد اين روش در ساخت لـوازم منـزل بـسيار محـدود شـده و امروزه الكتروفورمينگ براي ساخت سيستمهاي هدايت مـوج در تجهيزات رادار و جواهرسازي طلا و نقره استفاده مي شود.

۴ -آبكاري بدون برق(Electroless platin)

آبكاري بدون برق: در اين روش ترسيب فلـز موجـود در محلــول نمكــي بجــاي اســتفاده از جريــان بــرق بــا روش هــاي اكسيداسيون و احيا روي شی پايه انجام مي شود.

مخاطرات آبکاری

مواجهات و مخاطرات انـواع آبكـاري تقريبـاً مـشابه و وابـسته بـه فلزي است كه ترسيب مي شود. فلـزات رايـج مـورد اسـتفاده در آبكاري، شامل كروم، نيكل، مس، روي، كـادميوم، قلـع، طـلا و نقره و فلزات كمتر رايـج شـامل آهـن، پلاتـين، سـرب و كبالـت مي باشد كه امروزه اسـتفاده از آنهـا بـسيار محـدود شـده اسـت.

هر مرحله از آبکاری مخاطرات مربوط به خود را دارد. به صورت کلی شامل موارد زیر است:

• توليـد غبارات فلزي فراوان و انتشار گـرد و غبـار در هـوا و پنوموكونيوز و برونشيت در اثر آن
• خطر انفجار ناشی از توليد غبارات آلومينيوم
• بـروز عوارض سيستميك در اثر استنشاق حلال مانند كـاهش هوشـياري، سـرگيجه و سـردرد، تهـوع و استفراغ و خواب آلودگي
• عوارض حاد تنفـسي،
• درماتيت تحريكي يا آلرژيك و خـشكي پوسـت
• اختلال عصبي رفتاري ، سميت كبدي و كليوي
• درماتيت و پرفوراسيون سپتوم بينـي
• افزايش بروز كانسر لارنكـس و نازوفـارنكس در اثر مواجهــه طــولاني بــا بخــارات اســيد سولفوريك

فلـزات پايـه رايـج مورد استفاده براي آبكاري شامل آهن، نيكل، آلومينيـوم، بـرنج، مــس، اســتيل، روي، چــدن و ســرب اســت. انواع مواد شیمیایی پرکاربرد آبکاری از قرار زیر است:

كروم مورد اسـتفاده در آبكـاري بـه شـكل اسـيد كروميـك است كه از تركيبات كروم 6 ظرفيتي است. در در صنعت آبكاري محلـول نيكـل و فلز كادميوم بـصورت نمـك سـيانيد كـادميوم همـراه بـا سـيانيد پتاسيم و هيدروكسيد سديم يـا نمـك فلوروبـورات كـادميوم يـا كلريد كادميوم استفاده مي شود.

ارسنيك معمـولاً بـصورت ناخالـصي در فلـزات و در انـواع تجاري اسيد سولفوريك و كلريدريك وجود دارد. گاز آرسينک در نتيجه تماس اسيد با محلولهاي حاوي ارسنيك غير آلي توليـد مي شود.