بیوتکنولوژی چیست؟
بیوتکنولوژی به مجموعه ای از فناوری ها گفته می شود که با استفاده از سیستم ها، سلول ها و مولکول های زنده یا از آنها الهام گرفته، محصولات و خدمات جدید و بهبود یافته تولید می کنند. بیوتکنولوژی در زمینه های مختلفی از جمله پزشکی، کشاورزی، صنعت، محیط زیست و انرژی کاربرد دارد. برخی از مثال های بارز بیوتکنولوژی عبارتند از:
- واکسن ها و داروهای تولید شده با استفاده از سلول های باکتریایی، قارچی، حیوانی یا گیاهی
- دانه های تراریخته که با داشتن صفات مطلوب مانند مقاومت به خشکسالی، آفات، بیماری ها و علف های هرز، باعث افزایش عملکرد و کاهش استفاده از کود و سموم شده اند.
- انزیم ها و مایکروارگانیسم های قادر به تجزیه پسماندهای زراعی، صنعتی و شهری و تبدیل آنها به محصولات قابل استفاده مانند کمپوست، بایوگاز و بایودیزل.
- بافت های مصنوعی و اعضای جایگزین که با استفاده از فناوری های سلول درمانی، مهندسی بافت و نانوپزشکی ساخته شده اند.
رشته ی بیوتکنولوژی چگونه است؟
رشته ی بیوتکنولوژی یک رشته چند رشته ای است که در آن دانشجویان با مبانی علم زنده (بيولوژي)، شيمي، فيزيك، رياضيات و آمار آشنا مي شوند و سپس با کاربردهای عملي و صنعتي آن در زمینه های مختلف نظیر پزشکي، كشاورزي، صنعت، محيط زيست و انرژي آشنا مي شوند.
دانشجويان در رشته ي بيوتكنولوژي با استفاده از روش هاي تحقيقاتي پيشرفته نظير كشت سلولي، DNA تكثير، PCR (Polymerase Chain Reaction)، الكتروفورز (Electrophoresis)، تكثير ژن (Gene Cloning)، وکتورهای ژنتيكي (Genetic Vectors)، تراريخت سازي (Genetic Engineering)، تحليل DNA (DNA Analysis)، بيوانفورماتيك (Bioinformatics) و نانوبيوتكنولوژي (Nano biotechnology) مهارت ها و توانایی های لازم برای طراحی، تولید و ارزیابی محصولات و خدمات بیوتکنولوژیک را کسب می کنند.
آموزش بیوتکنولوژی در ایران چگونه است؟
بیوتکنولوژی یکی از رشته های علمی و کاربردی است که در ایران دارای پتانسیل بالایی برای توسعه و پیشرفت است. آموزش بیوتکنولوژی در ایران در سطوح مختلف از کاردانی تا دکتری و در رشته های مختلف از دارویی تا کشاورزی ارائه می شود.
برخی از دانشگاه های معتبر کشور که رشته بیوتکنولوژی را در سطح کارشناسی یا بالاتر ارائه میدهند عبارتند از: دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه الزهرا ، دانشگاه شاهد، دانشگاه کاشان، دانشگاه مراغه، دانشگاه کردستان و دانشگاه تخصصی فنّاوری های نوین آمل. همچنین برخی از موسسات دولتی، غیردولتی و غیرانتفاعی نیز آموزش بیوتکنولوژی را در سطح کاردانی یا کارشناسی ارائه می کنند. برای مطالعه بیشتر درباره آموزش بیوتکنولوژی در ایران میتوانید به پایگاه اطلاع رسانی بیوتکنولوژی ایران مراجعه کنید.
فرصت های شغلی رشته ی بیوتکنولوژی چگونه است؟
رشته ی بیوتکنولوژی یک رشته ی پرطرفدار و پردرآمد است که با توجه به رشد و توسعه ی فناوری های جدید و نیازهای جامعه، فرصت های شغلی متنوع و گسترده ای را برای فارغ التحصيلان ايجاد مي كند. برخی از حوزه های شغلی رشته ی بیوتکنولوژی عبارتند از:
- صنایع داروسازی، غذایی، کشاورزی، دامپزشکی، آزمایشگاهی، تجهیزات پزشکی و زیست فناوری.
- مراکز تحقيقاتي دانشگاهي، دولتي و خصوصي در زمینه های پزشکي، كشاورزي، صنعت، محيط زيست و انرژي.
- مؤسسات آموزش عالي و مدارس علمي در عنوان های استاد، معلم، محقق و مشاور.
- شرکت های مشاوره ای، بازاریابی و فروش در زمینه های مربوط به بیوتکنولوژی.
به علاوه، فارغ التحصيلان رشته ي بيوتكنولوژي مي توانند با ادامه تحصيل در مقاطع تخصصي و فوق تخصصي در رشته هاي مرتبط نظير بيولوژي مولكولي، ژنتيك، بيوشيمي، ميكروب شناسي، اپيدميولوژي، ایمنولوژي، سلول شناسي و … دانش و تجربه خود را افزايش دهند و به سطح علمي بالاتر دست يابند.
وضعیت شغلی بیوتکنولوژی در ایران چگونه است؟
بیوتکنولوژی یکی از رشته های علمی است که در ایران رو به رشد است. برخی از زیرشاخه های بیوتکنولوژی که در ایران پیشرفت کرده اند عبارتند از: بیوتکنولوژی دارویی، بیوتکنولوژی کشاورزی، بیوتکنولوژی صنعتی و بیوتکنولوژی محیط زیست. با توجه به نقش مهم بیوتکنولوژی در حل مشکلات جامعه و تولید محصولات با ارزش افزوده بالا، وضعیت شغلی این رشته در ایران مستعد رشد و توسعه است. البته برای موفقیت در این حوزه، نیاز به داشتن دانش و مهارت های لازم، همکاری با سایر صنایع و نهادهای مرتبط، حمایت های دولتی و خصوصی و رعایت استانداردهای بین المللی است.
نتیجه گیری
بیوتکنولوژی یک رشته چند رشته ای است که با استفاده از سلول ها و مولکول های زنده یا الهام گرفته از آنها، محصولات و خدمات جدید و بهبود یافته تولید می کند. بیوتکنولوژی در زمینه های مختلف نظیر پزشکی، کشاورزی، صنعت، محیط زیست و انرژی کاربرد دارد. دانشجوان رشته ی بیوتکنولوژی با مبانی علم زنده، شیمی، فیزیک، ریاضیات و آمار آشنا می شوند و سپس با کاربردهای عملی و صنعتی آن در زمینه های مختلف آشنا می شوند.
آنها با استفاده از روش های تحقیقاتی پیشرفته مهارت ها و توانایی های لازم برای طراحی، تولید و ارزیابی محصولات و خدمات بیوتکنولوژیک را کسب می کنند. فارغ التحصيلان رشته ی بيوتكنولوژي فرصت های شغلي متنوع و گسترده اي در صنایع، مراکز تحقيقاتي، مؤسسات آموزش عالي و شرکت های مشاوره اي دارند. همچنین، آنها مي توانند با ادامه تحصيل در مقاطع تخصصي و فوق تخصصي در رشته هاي مرتبط دانش و تجربه خود را افزايش دهند.
